Salgın Ekonomiyi Tersine Çevirdi: Küresel Ekonomideki Son Gelişmeler

Salgın dönemi, ekonominin akışını tersine çevirirken, kamu, sağlık, finans, sanayi, tarım, üretim, ithalat ve ihracat dahil olmak üzere tüm sektörleri derinden etkiledi. Büyük ekonomilerde sıfıra yakın faiz oranları yaşandıktan sonra, talepteki beklenenden daha güçlü toparlanma ve arz kısıtlarından kaynaklanan enflasyonist baskılar 2021’in ikinci yarısında en agresif parasal sıkılaştırmayı getirdi.

2022 itibariyle dünya ekonomisinde hızlı bir parasal sıkılaştırma süreci başlarken, Kovid-19 salgınına hazırlıksız yakalanan merkez bankaları, kısa vadeli politika faizlerini hızla artırarak para arzını ve likiditeyi azaltmaya başladı.

Gelişmiş ekonomilerde yaşanan bu hızlı parasal sıkılaştırma, gelişmekte olan ekonomilerde de yankı uyandırdı. Bu politika doğrultusunda, birçok büyük ekonomi, enflasyonu düşürmeye çalışırken işsizlik oranını artırmadan ve resesyon riski olmadan ekonomik dengeyi sağlamaya çabaladı.

Geçtiğimiz yıllarda faiz artışları yaşanmasının ardından, merkez bankaları bir süre sonra ancak kademeli olarak parasal gevşemeye döndü.

Kamu Borcu Rekor Seviyede

Salgınla mücadele etme çabaları, devlet borçlarını rekor seviyelere taşıdı. Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı verilerine göre, küresel kamu borcu ilk kez 80 trilyon doları aşarak rekor kırdı ve sürekli bir artış eğilimi göstererek 2023’te 97 trilyon dolara kadar yükseldi.

Uluslararası Finans Enstitüsü raporlarına göre, Kovid-19 salgını etkisiyle 2020’de hanehalkı, finansal olmayan şirketler, kamu ve finansal kurumlara ait küresel borç miktarı 292,6 trilyon dolara ulaştı. 2021’de ise küresel borç miktarı 303 trilyon dolara yükseldi.

Salgın sürecinde iş gücü piyasaları ve tedarik zincirleri etkilenirken, tüketici davranışlarında da değişiklikler meydana geldi. Uzaktan çalışma, dijital ödemeler ve seyahat alışkanlıklarındaki değişimler, küresel ekonomi ve piyasalar üzerinde kalıcı etkilere neden oldu.

Borç, Enflasyon ve Faiz

Ülkelerin refahlarını korumak için borçlanması sonucunda, küresel hükümet borcu 2020’den bu yana yüzde 12 arttı ve gelişmekte olan piyasalarda daha hızlı bir yükseliş yaşandı.

Karantina sonrası harcamalar, hükümet teşvikleri ve iş gücü-hammadde kıtlığı gibi sebeplerle tetiklenen enflasyon, birçok ülkede 2022’de zirve yaptı. Yüksek enflasyon, birçok ülke için ciddi bir endişe kaynağı haline geldi.

Dünya Bankası verilerine göre, salgın milyonlarca iş kaybına yol açtı ve en çok yoksul haneler ile kadınları etkiledi.

Karantina önlemlerinin hafifletilmesiyle birlikte istihdam yeniden artarken, büyüyen perakende teslimat sektörü gibi sektörlere talep artışı gözlemlendi.

Seyahat ve Eğlence Alışkanlıklarında Değişim

Salgın, dünya genelinde seyahat ve eğlence alışkanlıklarında büyük değişikliklere neden oldu. İnsanlar yaşanan olaylardan önceki dönemde olduğu gibi seyahat etmeye ve dışarıda yemek yemeye devam ediyor olsalar da evden çalışma uygulamaları büyük şehirlerde işe gidip gelmeyi azalttı.

• Londra’da metro ve otobüs kullanımı, salgın öncesine göre günlük yaklaşık bir milyon yolcu kaybı yaşadı.
• Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliğine göre, hava yolu sektörü salgından en çok etkilenen sektörlerden biri oldu ve 2020’de 175 milyar dolarlık zarar kaydetti.

Uçak seyahatlerinin tekrar artmasıyla birlikte uluslararası sivil havacılık sektöründe toparlanmanın yaşandığı belirtiliyor. Ancak birçok bölgede enflasyonu aşan konaklama ve yeme-içme fiyatları ile mücadele devam ediyor.

Uzaktan Çalışma ve E-Ticarette Artış

Karantina döneminde küresel çapta uygulanan uzaktan çalışma uygulamaları, birçok sektörde ve ülkede kalıcı hale geldi. Ofis boşluk oranları rekor seviyelere ulaşırken, iş bölgelerinde belirgin boşluklar dikkat çekiyor.

Tüketici alışkanlıklarının değişmesiyle birlikte internet üzerinden yapılan alışverişler arttı. Dijital ve dağıtım firmalarının hisseleri, salgın sürecinde kazançlarını artırdı ve dijital dönüşümle beraber yeni pazarlar oluşturuldu.

Bitcoin’in değeri, piyasadaki dalgalanmaların azaltılması amacıyla yeni yatırım fırsatlarını arayan insanların ilgisini çekti ve Aralık 2019’dan beri yüzde 1200’den fazla arttı.